Είναι η Γνωσιακή επιστήμη γεμάτη Σκατά?

Τομογραφία με βούλες. Πηγή www.popularmechanics.com

Ένα άρθρο του περιοδικού Wired, θέτει το ερώτημα: "Is Cognitive Science Full of Crap?". Αν ναι, τότε ποιος θα καθαρίσει τον "κόπρο του Αυγεία"? Σαν παράδειγμα ο συγγραφέας του άρθρου αναφέρει έρευνες που εξάγουν συμπεράσματα που θυμίζουν "φρενολογία": Οι ταξιτζήδες έχουν καλύτερη μνήμη επειδή έχουν μεγαλύτερο ιππόκαμπο. Μήπως όμως έχουν μεγαλύτερο ιππόκαμπο, επειδή έχουν καλύτερη μνήμη? Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα?


Φυσικά δε θα αποπειραθούμε να αναλύσουμε εδώ τις πολύπλοκες αιτιακές αλυσίδες που βρίσκονται πίσω από λειτουργίες του ανθρώπινου νου όπως η μνήμη. Αρκεί όμως να τονίσουμε πως διάφορα άρθρα εκλαϊκευμένης επιστήμης (ή και επιστημονικά άρθρα) που υποδεικνύουν τμήματα του εγκεφάλου που "ενεργοποιούνται" και άρα "προκαλούν" την τάδε λειτουργία, μπορεί να είναι (τουλάχιστον) παραπλανητικά. Συνήθως τα άρθρα αυτά συνοδεύονται από μια ποικιλία εικόνων τομογραφίας, με διάφορες κουκκίδες ποικίλων χρωμάτων (όπως κάτι αρχαίες διαφημίσεις απορρυπαντικών), έτσι ώστε να είναι πιο εύλογη και "προφανής" η περιγραφόμενη αιτιακή σύνδεση. Όπως αναφέρουν οι ψυχολόγοι Harley& Loosenmore στο άρθρο τους “On the Usefulness of Localization Data to Cognitive Psychology”: "Το ισχυρότερο συμπέρασμα που μπορεί να δικαιολογηθεί με βάση αυτές της έρευνες (σ.σ. εννοεί έρευνες "εντοπιστικού" fMRI) είναι πως η περιοχή του εγκεφάλου Χ έχει "κάτι να κάνει" με την νοητική λειτουργία Ψ". Αυτό φυσικά δεν αναιρεί την σπουδαιότητα νέων τεχνικών όπως η λειτουργική μαγνητική τομογραφία - ούτε βέβαια την χρησιμότητα των εντοπιστικών τεχνικών - που στο σωστό μεθοδολογικό πλαίσιο είναι αναντικατάστατες. Όμως είναι μια καλή προειδοποίηση για το ότι θα πρέπει να αποφεύγονται οι απλουστευτικοί αναγωγισμοί φρενολογικής έμπνευσης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι απεικονιστικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται στα πλαίσια της γνωσιακής επιστήμης  είναι εξαιρετικά πρόσφατες: Μπορεί η πρώτη μαγνητική τομογραφία σε άνθρωπο έγινε το 1977, όμως η πρώτη λειτουργική μαγνητική τομογραφία που έγινε μόλις την δεκαετία του '90. Περισσότερα για το άρθρο από το οποίο δανείστηκα τον τίτλο, διαβάστε εδώ:

http://www.wired.com/wiredscience/2011/02/is-cognitive-science-full-of-crap/